Social Jurisprudence: Foundations, Approach, and Scope in the Thought of Ayatollah Mohammad-Javad Fazel Lankarani

Document Type : Original Article

Authors

1 PhD. Student, Philosophy of Social Sciences, Baqir al-Olum University, Qom, Iran

2 Assistant Professor, Sociology Department, Imam Khomeini Educational and Research Institute; Member of the Scientific Council of the Jurisprudence and Society Department, Imams (PBUH) Jurisprudence Center, Qom, Iran

10.22081/jsj.2025.76774

Abstract

The objective of the present research is to examine the foundations, approach, and scope of social jurisprudence from the perspective of Ayatollah Mohammad-Javad Fazel Lankarani. The research method is descriptive-analytical, and the results indicate that Ayatollah Mohammad-Javad Fazel Lankarani, as a jurisprudential scholar, provides a specific definition of social jurisprudence. According to him, social jurisprudence encompasses social issues and a social approach to other jurisprudential topics. Despite his belief in the traditional jurisprudential method of ijtihād and its ability to address social needs, he considers traditional jurisprudence to require completion and thus emphasizes the necessity of engaging with social jurisprudence. He categorizes the social addresses of jurisprudence into two types: specific social jurisprudence (fiqh al-ijtimāʿ al-khāṣṣ) and general social jurisprudence (fiqh al-ijtimāʿ al-ʿāmm). Based on this, he believes that some of these addresses are specific to Islamic society, while others are directed at human society as a whole. It seems that engaging with social jurisprudence is among the necessities of Shiite jurisprudence. However, it is evident that this engagement must move beyond generalizations. Therefore, this research is considered a preliminary and introductory text to social jurisprudence, and its fruition depends on addressing social issues and providing jurisprudential solutions based on the principles of social jurisprudence.

Keywords

References

نهج‌البلاغه.
ابن منظور، محمد بن مکرم (1414ق). لسان العرب. بیروت: دار صادر، ج9، 5.
ارسطا، محمدجواد (1399). فقه اجتماعی. قم: مکث اندیشه.
جمعی از اساتید و نخبگان حوزه علمیه و دانشگاه (1396). کرانه‌های اجتهاد: گفتارهایی در موضوعات و مسائل فقهی و اصولی. قم: بوستان کتاب.
جمعی از نویسندگان (1396). کرانه‌های اجتهاد: گفتارهایی در موضوعات و مسائل فقهی و اصولی. قم: بوستان کتاب.
خامنه‌ای، سید علی (1390). بیانات در دیدار اعضای مجلس خبرگان رهبری. قابل دسترس در:
https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=17226
خمینی، سید روح‌الله (1392 الف). تحریر الوسیله. تهران: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ج1.
خمینی، سید روح‌الله (1392 ب). استفتائات. تهران: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ج5.
خوئی، سید ابوالقاسم (1418ق). موسوعه الامام خوئی. قم: موسسه احیاء آثار الامام خوئی، ج1.
راغب اصفهانی، حسین بن محمد (1412ق). مفردات ألفاظ القرآن‏. بیروت: دار الشامیة.
ربانی، محمدباقر (1400). درآمدی بر فقه اجتماعی. قم: مرکز فقهی ائمه اطهار(ع).
ساروخانی، باقر (1383). روش‌های تحقیق در علوم اجتماعی. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
سجادی، جعفر (1373). فرهنگ معارف اسلامی. تهران: کومش، ج3.
طباطبایی، سید محمدحسین (1390ق). المیزان فی تفسیر القرآن. بیروت: موسسه الاعلمی للمطبوعات، ج13.
فاضل لنکرانی، محمدجواد (10/9/1400ب). درس خارج فقه سیاسی. قابل دسترس در:
https://fazellankarani.com/persian/lessons/24055
فاضل لنکرانی، محمدجواد (1378). سیری کامل در اصول فقه. قم: انتشارات فیضیه، ج6.
فاضل لنکرانی، محمدجواد (1390). بیانات در دانشکده صداوسیما پیرامون فقه و رسانه. قابل دسترس در:
http://fazellankarani.com/persian/news/view/4997/
فاضل لنکرانی، محمدجواد (1391). قاعده الزام. قم: مرکز فقهی ائمه اطهار(ع).
فاضل لنکرانی، محمدجواد (1393). نیازمند کشف قواعد فقهی جدید هستیم. گفتمان الگو، شماره 6.
فاضل لنکرانی، محمدجواد (1394). دیدار با مسئولین خبرگزاری رسا پیرامون فقه حکومتی. قابل دسترس در:
https://fazellankarani.com/persian/news/8802?kw
فاضل لنکرانی، محمدجواد (1396). گفتگو با آیت‌الله محمدجواد فاضل لنکرانی پیرامون فقه اجتماعی. قابل دسترس در:
https://fazellankarani.com/persian/news/21167
فاضل لنکرانی، محمدجواد (1399 الف). دیدار با مسئولین ستاد زکات کشور. قابل دسترس در:
http://fazellankarani.com/persian/news/23459/
فاضل لنکرانی، محمدجواد (1399 ب). جشن میلاد حضرت زهرا (س). قابل دسترس در:
http://fazellankarani.com/persian/news/23496/
فاضل لنکرانی، محمدجواد (1400 الف). فقه نظام؛ ماهیت، ارکان و مختصات. قم: مرکز فقهی ائمه اطهار(ع).
فاضل لنکرانی، محمدجواد (26/01/1398 الف). مرجعیت عرف در تعیین مصادیق از دیدگاه امام خمینی. افق حوزه، شماره586.
فاضل لنکرانی، محمدجواد (31/1/1398ب). درس خارج اصول. قابل دسترس در:
https://fazellankarani.com/persian/lessons/22023 
فرامرز قراملکی، احد (1385). روش‌شناسی مطالعات دینی (تحریری نو). مشهد: دانشگاه علوم اسلامی رضوی.
قرشى بنابى، على‏اکبر (1371). قاموس قرآن‏. تهران: دارالکتب الإسلامیة، ج4، 7.
کلینى، محمد بن یعقوب‏ (1407ق). الکافی. مصحح: على اکبر غفارى و محمد آخوندى. تهران: دارالکتب الإسلامیة، ج2.
گیدنز، آنتونی (1391). جامعه‌شناسی. ترجمه منوچهر صبوری. تهران: نشر نی.
مصطفوی، حسن (1368). التحقیق فی کلمات القرآن الکریم. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، ج9.
مصطفوی، سید محمدکاظم (1415ق). القواعد. قم: موسسه نشر اسلامی.
میرباقری، سید محمدمهدی و همکاران (1396). فقه حکومتی از منظر شهید صدر با مروری بر ویژگی‌های فقه نظامات. راهبرد فرهنگ، شماره 36.
نجفی جواهری، محمدحسن (1262ق). جواهر الکلام فی شرح شرایع الاسلام. بیروت: داراحیاء التراث، ج22.
یعقوبی، محمد (1424ق). الاسس العامه للفقه الاجتماعی. بیروت: مرکز الامام المهدی للدراسات الاسلامیه.
Journal of Social Jurisprudence researchs
Volume 1, Issue 1
May 2025
Pages 7-24

Files

Share

How to cite

Statistics